Zapraszam do czytania, można skakać nagłówkami po wpisie.
Czas przeszły w języku czeskim jest stosunkowo prosty do nauczenia.
Tworzymy go po przez odmieniony czasownik być oraz czasownik w formie przeszłej.
Czasownik w trzeciej osobie, jest wyjątkiem i nie wstawiamy w zdanie (być).
W czasie przeszłym wszystkie długie samogłoski, przechodzą w krótkie. Tylko wyrazy, które na początku mają długie samogłoski, w czasie przeszłym też będą mieć długie np:
dívát se = oglądać
oni dívali – oni oglądali. ostatnia długa samogłoska przekształciła się w krótką, ale pierwsza została długa.
#odmiana czasownika w czasie przeszłym:
Já jsem spal,, spala, spalo
ty jsi spal, spala, spalo
on, ona, ono, spal, spala, spalo,
my jsme spali, spaly
vy jste spali, spaly,,
oni, ony, ona, spali, spaly, spala.
Kilka przykładowych zdań:
My kluci jsme spali
My holky jsme spaly
My kluci i holky jsme spali
#W języku czeskim istnieją 3 rodzaje gramatyczne:
męski (żywotny dla osób i zwierząt rodzaju męskiego oraz nieżywotny dla przedmiotów),
drugi to żeński a trzeci nijaki.
Jeśli w grupie ludzi jest przynajmniej 1 mężczyzna, to końcówka li, jak same kobiety to y.
W liczbie mnogiej (ona) jest zarezerwowana dla rzeczowników nijakich np:
ona města, kuřeta – miasta, kurczaki
W liczbie mnogiej końcówka -li przeznaczona jest dla form rodzaju męskiego żywotnego np.
(kluci volali – chłopcy wołali, dzwonili),
końcówka -ly dla form rodzaju męskiego nieżywotnego i żeńskiego np.
(holky zpívaly – dziewczyny śpiewały).
(stromy rostly – drzewa rosły),
la dla rodzaju nijakiego np.
města byla – miasta były,
auta stala – samochody stały.
#W czeskim występują dwie formy czasownika z zaimkiem zwrotnym:
se oznacza dosłownie (się)
si dosłownie (sobie)
Poniżej kilka przykładów:
Ubieram się. – Oblékám se.
Myję się. – Umývám se.
Umył sobie ręce. – umyl si ruce.
napiję się piwa. – Dám si pivo.
#odmiana czasowników zwrotnych poniżej:
umyć się – umýt se, odmiana z się (si):
já jsem se myl, myla, mylo
ty ses myl, myla, mylo
on, ona, ono se myl, myla, mylo
my jsme se myli, myly,
vy jste se myli, myly
oni, ony, ona se myli, myly, myla
Pamiętajcie, po ty jest wyjątek i mamy skróconą formę ses.
przykładowe zdania na trzecią osobę liczba mnoga:
Chłopcy się myli, dziewczyny się myły, kocięta się myły – Kluci se myli, holky se myly, koťata se myla
#kupić – koupit, odmiana z sobie (si):
já jsem si koupil, koupila, koupilo
ty sis koupil, koupila, koupilo
on, ona, ono si koupil, koupila, koupilo
my jsme si koupili, koupily, koupila
vy jste si koupili, koupily, koupila
oni, ony, ona si koupili, koupily, koupila
Pamiętajcie, w trzeciej osobie bez czasownika być. dodatkowo w drugiej osobie wyjątek, po prostu ty sis i odmieniony czasownik.
Czeski posiada czas zaprzeszły, ale to podobno raczej archaiczna rzecz, także nie interesuje mnie to puki co.
Jeśli ktoś zauważył jakieś błędy albo chce się o coś dopytać, to zapraszam do komentowania.